Manastir Ozren

Na 340 metara nadmorske visine, opasana gustom šumom, nalazi se još jedna zadužbina Svetih Nemanjića, manastir Ozren. Smešten je na istoimenoj planini nedaleko od naselja Petrovo, na maloj kosi između Meraje i potoka Krvavac s jedne, i Rječice, s druge strane.

Manastirski mozaici

Ikonostas manastirske crkve Sv. Nikole i česmu u manastirskoj porti na Ozrenu izradili su u mozaiku ikonopisci Ateljea Radlović. Među njima je radila i akademski slikar, Jelica Durković, koja se odmah po završetku studija opredelila za ovu neobičnu, staru tehniku zidnog slikarstva:

- Da, mozaik spada u natrajniju tehniku i u suštini to i jeste monumentalna tehnika. Meni su interesantne minijature u mozaiku jer one odaju utisak, posmatrane izdaleka, da se radi o ulju na platnu, ne primetite odmah da je reč o mozaiku. Sam kamen ima neku svoju priču, svoju istoriju, daje delu kvalitet više u odnosu na druge tehnike. Slika može da se slika beskonačno, a mozaik, kada se završi, to je to.

Treba istaći da mozaik nije posao za jednog čoveka, to je posao za više ljudi, radi se kao i pre više vekova, na isti način se lomi kamen, i sem nekih manjih pomagala, sve je ostalo isto.

Ikonopisanje, osim usavršavanja u tehnici, zahteva i duhovno uzrastanje. Moj cilj je, pre svega, da to što radim i duhovno može da zaživi. Zato su molitva koja prati rad i duhovno stanje ikonopisca, najvažniji za njegovo delo. Potrebno je, kao i za sve drugo u životu, da čovek veruje u to što radi i to se onda oseti. Raditi ikone u mozaiku je teško i zahteva dosta vremena i trpljenja, ali ljubav i vera moraju da se osete na njima. Nekome ko to ne nosi u sebi ovaj rad ne bi bio privlačan".

Osim manastira na Ozrenu, ikonopisci okupljeni u Ateljeu Radlović ukrasili su zidove i ikonostase mnogih crkava i manastira, naročito u Republici Srpskoj, pa tako njihovi mozaici krase i Vladičanski dvor u Bijeljini.

Na njemu je, kao i na većini drevnih srpskih svetinja, ispisivana burna istorija našeg roda. Ali, ko bi mogao reći kada jedan manastir počinje da živi: da li podizanjem i rastom zidova, da li stradanjem, možda saborom vernih u svome krilu, ili sopstvenim isceljenjem...

Narodno predanje nastanak manastira vezuje za kralja Dragutina, koji je oblastima Usora i Soli upravljao od 1284. do 1321. kao „sremski kralj“.

Kada je pop Jakov, koga srećemo i kao igumana Joakima, 1587. godine patosao crkvu, ostavio je i prvi pisani podatak o sadašnjoj crkvi manastira Ozren. Za vreme ovog igumana, u toku 1605. i 1606. godine crkvu je živopisao poznati ikonopisac pop Strahinja od Budimlja, a pripratu, između 1608. i 1609. godine, anonimni slikar.

Već krajem 17. veka počinju stradanja manastira. Za vreme austrijsko-turskih ratova, na potoku Krvavac, ubijeni su monasi. U 18. veku pošast kuge dovela je manastir na ivicu opstanka. Krajem istog veka počinju popravke manastira. U to vreme je izgrađena i manastirska kuća a manastir je ponovo dobio bratstvo. 

Izbijanjem Prvog srpskog ustanka manastirski život ponovo je prekinut i manastir napušten. Narod i okolni sveštenici nisu dozvolili da manastir propadne, pa trudom sveštenika Marka Marjanovića i naroda 1842. godine počinje obnova manastira. Zaslugom sveštenika Mijata i Ignjata sagrađena je česma Kaluđerica. Kmetovske porodice su manastir otkupile od Abaz-bega zajedno sa njegovom kulom od čijeg je materijala sazidan današnji zvonik.

Vreme, vera i trud ugrađivali su ciglu po ciglu u manastirsku istoriju. Svaki iguman je dao svoj udeo dogradnji manastira.

Kada je 2002. godine postavljen nov limeni krov, nađeno je pismeno svedočanstvo o majstorima i tadašnjem igumanu Danilu Bilbiji koji su isti posao obavljali vek ranije, 1912. godine. Majstori koji su obnavaljali ovaj krov, na čelu sa sadašnjim igumanom protosinđelom Danilom, učinili su isto ostavljajući svoje potpise. Tako su se i dodiri ruku neimara, i vekovi i duhovne visine susreli pod tim krovom koji natkriljuje Dom Gospodnji.

Početkom Drugog svetskog rata ustaše hapse tadašnjeg igumana Gavrila i jeromonaha Serafima, sprovode ih u logor Caprag a zatim ih proteruju u Srbiju. Manastir je tokom rata opljačkan, uništeni su arhiva i biblioteka.

Nakon rata jeromonah Serafim se vraća u manastir i uspeva da obnovi porušeno.

Ulaganje duhovnih i fizičkih napora u manastirski kompleks nastavljeno je sve do stradanja u poslednjem ratu. Iako sam manastir nije oštećen, tokom 1995. godine došlo je do velikog egzodusa stanovništva ovog kraja. Tako je od 2.700 srpskih domova u okolnim selima manastirske parohije, koliko ih je bilo pre rata, danas ostalo svega 230. Tako malobrojna manastirska parohija teško može da izdržava manastir, pa je zato ideja Njegovog Preosveštenstva Episkopa zvorničko-tuzlanskog Vasilija, koji se u ovoj svetinji i zamonašio 1957. godine, da manastir preraste u duhovno-rekreativni centar, način da Ozren opstane i uzrasta zajedno sa mladima koji će se u njemu susretati.

Za Veliku Gospojinu u manastiru i oko njega dođe 30, 40 hiljada vernika, pa tako Ozren zaliči na grad čiji je centar crkva Svetog Nikole a staze manastirske porte - uličice kojima se tiska veliki broj ljudi.

Trećeg dana Vaskrsa ovde se održava i Vaskršnji kros na kome učestvuju sve osnovne škole iz regiona, pa tu zna da se okupi i 4.000 mališana.

Ali priča o manastiru Ozrenu ne bi bila zaokružena bez pomena važne znamenitosti. Naime, u manastirskoj crkvi nalaze se mošti Sv. mučenice Marine, u narodu poznate kao Ognjene Marije, čija se druga ruka nalazi u manastiru Vatopedu na Svetoj Gori.

Neobičan ukras ovog manastira je dve hiljade ruža koje ga okružuju i o kojima, kao i o čitavom manastirskom kompleksu, brine iguman Danilo.